ANO PO BA ANG “ GOITER O (BOSYO) ” NA KARAMDAMAN KUYA?

Munting Kaalaman mula kay Kuya! (No.2-2017)

ANO ANG TUNGKOL SA SAKIT NA GOITER O BOSYO?

Isa na naman pong magandang kaalaman sa lahat, sa mga tagatangkilik ni kuya. Marahil ang ibabahagi kong kaalaman ay isa sa mga lumalalang sakit natin mga filipino na sa nakikita at napapansin ko ay kulang sa impormasyon ang karamihan sa atin, kung ano, paano, at bakit nagkakaroon ng ganitong karamdaman? Ang tinukoy po ni kuya ay ang sakit na “Goiter” o Bosyo. Ano nga ba ang goiter? Ang “Goiter o Bronchocele” ang tawag sa thyroid gland na lumaki o paglaki ng leeg ng tao, sa dako ng lalagukan/ gulung-gulungan (Adam’s Apple) at babagtingan (Larynx). Karaniwang tawag din na “Bosyo”. Ang paglaki ng thyroid gland ay sanhi ng kakulangan sa Iodine   (Iodine deficiency) sa katawan ng tao. Sa ganitong uri ng karamdaman, ang thyroid ay bumubuo ng labis o kakaunting hormones o kaya’y may bukol o nodule na tumutubo sa mismong “gland” o glandola.

TANONG: KUYA, ANONG GLANDOLA (GLAND) BA ANG SINASABI MO AT ANO ANG IMPORTASYA NITO SA ATIN?

Ang thyroid gland ng tao! Alam nyo ba na ang thyroid gland ay syang responsable sa paggawa ng ‘THYROID HORMONES’ na kailangan ng ating katawan. Ang tao ay maaaring magkaroon ng iba’t ibang klase ng goiter o bosyo depende kung mayroong mga sintomas na dala ng sobra (o kulang) sa paggawa ng thyroid hormones ; at kung ang paglaki nito ay may bukol (o wala). 

TANONG: KUYA, MAY KATAWAGAN BA SA KLASE NA GOITER KUNG SOBRA O KULANG SA PAGGAWA NG THYROID HORMONES?

Opo! Kung sobrang thyroid hormones ang ginagawa, ang tawag dito ay “HYPERTHYROIDISM”, at kung kulang naman ay “HYPOTHYROIDISM”.

TANONG: ANO NAMAN PO ANG TAWAG SA MGA NAGAGAWANG THYROID HORMONES KUYA?

Sa pagkakaroon ng goiter , patuloy pa ring nagtatrabaho ang thyroid gland ng tao – maaaring sapat pa rin ang dami ng nailalabas nitong hormones nguni’t kapos o labis sa nagagawang ‘Thyroxine’ at ‘Triiodotyronine’. Ang dalawang hormones na ito ay umaagos sa daluyan ng dugo at mahalagang kasangkapan sa pagregula ng metabolism ng katawan. Kailangan din sila upang mapanatiling wasto ang paggamit ng katawan ng fats at carbohydrates. Nasa tama ang temperature ng katawan, at normal ang pagtibok ng puso. Maliban dito, may iba pang maaaring dahilan sa pagkakaroon ng goiter ng isang tao.

TANONG: KUYA, ANO BA ANG DAPAT GAWIN NG ISANG TAONG MAY HINALANG MAY GOITER?

Kung may nakikitang palatandaan na mayroon ngang sakit na goiter , ito’y nagpapahiwatig na may problema sa nutrisyong iodine ang taong iyun. Mayroong mga pagsusuring ginagawa (TSH, T4, T3, FT3, FT4, thyroid antibodies; thyroid scan o ultrasound) upang matiyak ang kalagayan ng thyroid gland. Kung minsan ay ginagawa rin ang “Fine Needle Aspiration Biopsy” (FNAB) upang makakuha ng kapirasong laman mula sa bukol ng goiter at makasiguro kung ito ay pamamaga lamang o baka kanser na ito.

TANONG: KUYA, MAY PREBENSYON BA PARA MAKAIWAS SA KAKULANGAN NG IODINE NA SYANG SANHI NG PAGKAKAROON NG GOITER?

Magandang tanong! Ang kakulangan sa iodine ay maiiwasan sa pagkain makakatulong sa pangkaragdagan iodine sa katwan gaya ng mga sumusunod: isda, alimango, hipon, talaba, pusit, halamang dagat (seaweed) at iba pang pagkaing mayaman sa iodine. Ang paggamit ng asinng may iodine o iodized salt ay higit na ipinapayo para maiwasan ang goiter. Isa pang mabuting pinagmumulan ng iodine para sa mamamayan ay ang iodized vegetable oil na nakapagbibigay ng iodine sa katawan sa loob ng isang taon. Ito ay angkop lalung-lalo na kung ang pinagmumulan ng iodized salt ay hindi tiyak. Ang inumin ay pwede ring lagyan ng iodine ; ito’y angkop sa mga inuming pambahay o pampaaralan. Ang iodine sa tubig inumin ay nakapagpapalinis ng tubig at nakapagtatanggal ng mikrobiyo.

Tandaan po natin na ang Iodine ay substansiyang lubos na kailangan para sa normal na paglaki at mabuting kalagayan ng ating katawan at utak. Sa ating habang-buhay na pangangailangan sa iodine ay hindi lalampas sa isang kutsarita. Kahit ito ay maliit lamang, ang iodine ay dapat na naroroon na bago pa ang ating kapanganakan hanggang sa ating katandaan.

TANONG: KUYA, PAANO KUNG MALAKI NA ANG BUKOL NA GOITER ANONG MGA PAMAMARAN ANG DAPAT GAWIN?

Ang mga goiter na lubhang malaki na at marami nang bukol ay mabuti pang tinatanggal na sa operasyon. Mayroon din namang mga goiter na tinutunaw o sinusunog sa pamamagitan ng “radioactive iodine” (RAI). Ang uri ng paggamot sa lumalaking goiter ay isinasangguni na sa isang doctor na bihasa sa ganitong karamdaman o “Endocrinologist”.

GANITO PALA KUYA KUNG MAGPAPABAYA TAYO SA PAGSUPORTA NG IODINE SA ATING KATAWAN! Malamang yan ang kakahinatnan. Pero dapat ko rin ipabatid sa lahat lalong-lalo na sa mga kababaihan ang aking natuklasan!

“Ayon sa FNRI 2008 National Nutrition Survey (NNS) ang kalagayan ng iodine sa mga batang 6 – 12 ay sapat lang (132 mcg/L kung ikukumpara sa normal na 100 mcg/L). Subali’t sa mga babaeng buntis , ang lagay ng iodine ay kulang (105 mcg/L; normal ay dapat 150 – 249 mcg/L); gayundin sa mga babaeng nagpapasuso (81 mcg/L; normal ay dapat 100 mcg/L). Nagpapatunay ito na ang Pilipinas ay mayroong problema sa nutrisyong iodine ng mga babaeng buntis at nagpapasuso. Sila ay dapat bigyan ng masugid na kaalaman tungkol sa paggamit ng iodized salt sa kanilang pagluluto at pagkain. Sila rin ay dapat himukin sa wastong pagkain ng mga mayayaman sa iodine sa hapag kainan at sa pagkakaroon ng regular check-up sa mga doctor o health workers sa kanilang mga thyroid gland , lalung-lalo na at ang kababaihan ang madalas na magkakaroon ng goiter o bosyo.”

Ngayon kayo po ba’y namulat sa halaga ng “IODINE” sa ating katawan?

Muli po isa na naman bahagi ang naipaabot ni kuya sa atin lahat. Maraming Salamat po & God Bless!